Cytomegalie-infectie

Wat is een cytomegalie infectie (CMV) en hoe gevaarlijk is het in de zwangerschap?

Cytomegalovirusinfectie (CMV) is een licht besmettelijke ziekte. Zeker de helft van alle mensen (waarschijnlijk meer) in Nederland hebben ooit een infectie met het cytomegalovirus doorgemaakt. Vaak weet je niet dat je besmet bent. Je wordt er meestal niet ziek van.
Het cytomegalovirus behoort tot de herpesvirussen zoals herpes simplex type 1 (koortsblaasjes), herpes zoster (gordelroos en waterpokken), herpes simplex type 2 (SOA) en het Epstein Barrvirus (ziekte van Pfeiffer)

Wat zijn de ziekteverschijnselen van cytomegalie?

De meeste mensen komen als kind al in contact met het virus maar worden daar niet ziek van. Als iemand er ziek van wordt ontstaan klachten 3 tot 12 weken na de besmetting. Deze klachten zijn vaak heel licht;
koorts (hoger dan 38 graden) en vergrote lymfeklieren.

Zeldzamer is een ontsteking van de lever. Mensen met een niet goed werkende afweer, bijvoorbeeld na een transplantatie, kunnen te maken krijgen met ernstigere ziekteverschijnselen zoals een longontsteking.

Hoe kun je CMV oplopen?

Het virus zit in lichaamsvocht (speeksel, bloed, urine, sperma, vaginaslijm en moedermelk) van mensen die het virus bij zich hebben.
Het virus blijft na besmetting levenslang in het lichaam aanwezig. Het kan soms weer opleven als de weerstand laag is.

Mensen kunnen elkaar besmetten door in contact te komen met lichaamsvocht. Het virus verspreid zich NIET via de lucht. Je kunt dus alleen besmet raken als je met urine, speeksel, bloed en dergelijke in contact komt van iemand die besmet is.

Jonge kinderen scheiden relatief veel virus uit als ze besmet zijn (in speeksel of urine is CMV aantoonbaar bij 10 tot 30% van alle peuters en kleuters.), voor zwangeren met kleine kinderen is het daarom belangrijk de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen bij het verschonen, was altijd je handen extra goed (minimaal 30 seconden) als je een luier verschoont hebt.

Verder is het advies aan vrouwen die een kind willen of zwanger zijn om niet in contact te komen met het speeksel van kinderen. Dus geen eten delen, de speen niet in je mond nemen enzovoort.

Wat is het risico van cytomegalie in de zwangerschap

Het risico op een EERSTE besmetting in de zwangerschap is erg klein.

Het doormaken van een eerste CMV-infectie in de zwangerschap is minder dan 1%.

Bij vrouwen die voor het eerst besmet raken tijdens de zwangerschap, kan de ongeboren baby besmet raken.

Als een zwangere het virus al bij zich draagt, kan de baby soms besmet worden als het virus weer actief wordt.

In beide gevallen is er een kleine kans op aangeboren afwijkingen bij de baby. Voor de zwangere zelf is er bij een infectie met CMV geen extra risico op ernstige ziekte.

Het virus kan zowel bij een eerste infectie van de zwangere als bij een re-activatie van een slapend virus via de placenta worden overgedragen naar het kind.

Onderzoeker Marjolein Korndewal onderzocht het bloed op de hielprikkaartjes van 30.000 of de baby’s aangeboren CMV hadden. Met andere woorden, hoeveel baby’s zijn in de baarmoeder besmet met het virus doordat hun moeder tijdens de zwangerschap het virus heeft opgelopen?

Hieruit bleek dat 1 op de 200 baby’s aangeboren CMV heeft, een kwart van deze kinderen zal schade ondervinden van de aangeboren infectie.

Dat betekent dat er per jaar 1000 kinderen geboren worden met aangeboren CMV. Bij een EERSTE infectie met CMV in de zwangerschap is de kans dat de zwangere het virus via de placenta overdraagt op het kind ongeveer 50%.
Van deze geïnfecteerde kinderen heeft 5 tot 10% al bij de geboorte meer of minder ernstige symptomen. Bij 10 tot 15% van de ogenschijnlijk gezond geboren geïnfecteerde kinderen ontstaan er in de loop van de eerste levensjaren alsnog symptomen in de vorm van motorische of geestelijke achterstand of doofheid.

Er is geen duidelijke relatie aangetoond tussen het tijdstip van infectie in de zwangerschap en de aard van de afwijkingen. Wel lijkt infectie in de eerste helft van de zwangerschap tot ernstigere schade te leiden.

Voor de zwangere zelf is er bij een infectie met CMV geen extra risico op ernstige ziekte.

Als er tijdens de zwangerschap bij een reeds tevoren geïnfecteerde zwangere re-activatie van een sluimerende CMV-infectie optreedt, kan het virus in principe eveneens via de placenta worden overgedragen op het kind.

De kans daarop is echter heel erg klein.

Uit onderzoek blijkt dat in Nederland (buiten de grote steden) 0,09% van de pasgeborenen congenitaal geïnfecteerd is met cytomegalie. Per 1000 levend geboren kinderen is er dus 1 die met aangeboren cytomegalie infectie geboren wordt.

Maatregelen om CMV in de zwangerschap te voorkomen.

Er is geen vaccin en er zijn geen medicijnen om de ziekte te voorkomen.
Voorkom contact met lichaamsvocht.

Stop de speen van je kind niet in je mond als je zwanger bent/wilt worden.
Stop geen eten uit de mond van je kind in jouw mond.
Was de handen met zeep na het verschonen van een kind.
Was de handen zeker 30 seconden.
Spoel ze goed af en droog ze af met een papieren handdoekje.
Zwangeren die op een kinderdagverblijf of in de verzorging/verpleging werken moeten er aan denken om na ieder contact met lichaamsvocht de handen goed te wassen en desinfecteren met 70% alcohol.

Kan CMV worden behandeld?

Bij een EERSTE CMV-infectie in de zwangerschap is verwijzing naar de gynaecoloog voor nader onderzoek nodig.

Behandeling voor moeder of kind is er niet. Indien er sprake is van een congenitale infectie met ernstige afwijkingen bij het kind kan het afbreken van de zwangerschap worden overwogen.
Een baby die wordt geboren met een aangeboren CMV-infectie is controle van de ontwikkeling belangrijk, behandeling is niet mogelijk.

Welke problemen veroorzaakt een aangeboren CMV-infectie?

De meeste kinderen met een aangeboren cytomegalie infectie vertonen bij geboorte geen tekenen van hun CMV-infectie. Bij 10-15 % zijn echter (soms ernstige) problemen aanwezig zijn.
Veel voorkomende problemen zijn:
• een groeiachterstand,
• bloedstollingsafwijkingen, wat zich uit in kleine rode vlekjes onder de huid (petechiën) en long-, lever- of miltproblemen (vergrote lever of milt, geelzucht).
Deze symptomen kunnen vanzelf verdwijnen. Er kunnen ook ernstiger en blijvende problemen optreden:
• een klein hoofdje,
• verkalkingen in de hersenen,
• stuipen
• abnormale spierspanning
• gehoorproblemen
• problemen met het zicht.

Deze kinderen kunnen later een algemene ontwikkelingsachterstand vertonen, zowel geestelijk als lichamelijk.

Van de kinderen die al van bij de geboorte duidelijke neurologische problemen hebben overlijdt ongeveer 20% binnen het eerste levensjaar.

Ongeveer één op tien van de kinderen die bij geboorte normaal zijn, zullen in de eerste levensmaanden tot -jaren toch nog gehoorproblemen (mild of ernstig) of oogafwijkingen(zeldzaam) ontwikkelen.

Ook leerstoornissen en ontwikkelingsachterstand kunnen later nog optreden.

Kan een kind met een CMV naar kinderdagverblijf, school of werk?

Als kinderen met CMV zich goed voelen kunnen ze gewoon naar kinderdagverblijf of school. Omdat veel kinderen en volwassenen het virus bij zich dragen, helpt thuishouden van een kind met CMV niet om verspreiding van de ziekte te voorkomen.

Ook zwangeren kunnen gewoon hun kind brengen en halen bij kinderdagverblijf en school, zij kunnen niet besmet raken als zij niet in contact komen met lichaamsvocht van besmette personen.