Thuis bevallen veilig of onverantwoord?

Thuis bevallen veilig of onverantwoord?

Is thuis bevallen veilig of onverantwoord?

Deze vraag roept veel onduidelijkheid op. Als zwangere word je regelmatig bestookt met artikelen in kranten en op televisie waarin allerlei ‘deskundigen’ hun mening geven. Wat je als zwangere vaak niet weet is of deze ‘deskundigen’ er belang bij hebben om jou in een bepaalde richting te duwen. In dit artikel proberen we de feiten voor jou op een rijtje te zetten, zodat jij zelf kunt bepalen of thuis bevallen veilig of onverantwoord is. 

Tekst: Marjolein Mensink, verloskundige en journalist

Wat is wat?

  • Eerste lijn: huisarts, fysiotherapeut, psycholoog of in het geval van zwangerschap de verloskundige. Veel verloskundigen werken samen in een zelfstandige maatschap. Soms zijn zij in loondienst van een stichting of ziekenhuis.
  • Tweede lijn: regionaal ziekenhuis. De gynaecoloog werkt in de tweede lijn, maar je zult in de meeste gevallen een klinisch verloskundige of arts-assistent (wel of niet in opleiding tot gynaecoloog) treffen.
  • Derde lijn: academisch ziekenhuis. Gynaecoloog, arts-assistent of klinisch verloskundige leveren de zorg.

De verwijzingen werden ingedeeld in drie categorieën: geen verwijzing, spoedverwijzing, of verwijzing zonder spoed.

Gratis Baby op komst pakket

Schrijf je in en ontvang ons nieuwste magazine, het 9 maanden plan, het handboek Gezond zwanger en nieuws omtrent jouw zwangerschap in je e-mail.

"*" geeft vereiste velden aan

Is thuis bevallen veilig of onverantwoord?

In Nederland wordt onderscheid gemaakt tussen laag- en hoogrisico zwangerschappen.

De meeste vrouwen starten hun zwangerschap bij de verloskundige. Begeleiding van de zwangerschap en bevalling door de huisarts wordt steeds zeldzamer en komt alleen nog op enkele plaatsen voor, zoals landelijke gebieden in Friesland of Zeeland.

De verloskundige is opgeleid om risico’s te signaleren en zo nodig te verwijzen naar de gynaecoloog, dit wordt ook wel tweede lijns zorg genoemd.
Lees meer hierover in ‘Wie kom je tegen’.

De plaats waar je gaat bevallen is in principe je eigen keuze.

Je kunt na een probleemloze zwangerschap thuis of in een geboortecentrum of ziekenhuis (poliklinisch) bevallen.
Voor een bevalling in een geboortecentrum of ziekenhuis vragen de meeste verzekeraars een eigen bijdrage. Als je aanvullend verzekerd bent wordt een deel van de eigen bijdrage vergoed.

Verschillende onderzoeken tonen aan dat het Nederlandse verloskundige systeem goed werkt: de hoeveelheid ingrepen is laag vergeleken met omringende landen, vrouwen waarderen de keuzevrijheid en de risicoselectie lijkt goed te werken.

Critici van het systeem denken dat de thuisbevalling de geschiedenisboeken in zal gaan, door concentratie van ziekenhuizen zal de afstand te groot maken om verantwoord thuis te kunnen bevallen. Ook zouden de relatief hoge verwijscijfers, vooral bij vrouwen die van hun eerste kind bevallen volgens hen een teken zijn dat een goede selectie van laag risico vrouwen niet haalbaar is.

In de kranten is de laatste jaren veel geschreven over bevallen en het Nederlandse systeem. Thuis bevallen zou gevaarlijk zijn: het zou meer problemen opleveren voor de ongeboren baby en de aanstaande moeder.
Voorop staat dat je moet bevallen waar jij en je partner je het prettigst voelen. Het is wel belangrijk je keuze te maken op basis van eerlijke informatie.

Thuis bevallen is, ook in deze tijd, écht veilig

Cijfers
Marianne Amelink is verloskundige en onderzoeker. Ze onderzocht de verwijzingen in de verloskunde van de eerste naar de tweede lijn in Nederland. Voor het onderzoek werden de gegevens van 280.000 zwangerschappen bekeken. Het ging hierbij om vrouwen die zorg kregen van de verloskundige en thuis (62%) of poliklinisch (29%) wilden bevallen. Van 9% van de vrouwen was niet bekend welke voorkeur zij hadden voor de plaats van bevallen.

In het onderzoek beviel 68,1% zonder verwijzing, 3,6 % met spoedverwijzing en 28,3% met verwijzing zonder spoed.

Van de totale groep verwijzingen was 11,2% met spoed. De belangrijkste redenen voor een spoedverwijzing waren (verdenking) foetale (baby) nood en veel bloedverlies na de bevalling.

Onderzoek laat zien dat ook als een verwijzing plaatsvindt tijdens de bevalling, de uitkomsten voor baby en moeder niet slechter bij een thuis- dan wel ziekenhuisbevalling.

Vrouwen die een thuisbevalling gepland hadden werden minder vaak verwezen dan vrouwen die een poliklinische bevalling planden(29,3% vs. 37.2%).
Ook was het percentage spoedverwijzingen lager (3,4% vs. 4.1%). Dit werd ook al eerder in andere studies aangetoond.

Vrouwen die hun eerste kind op de wereld zetten werden vaker verwezen, net als vrouwen van niet Nederlandse afkomst. De meeste spoedverwijzingen vonden plaats in de eerste uren na de geboorte van de baby, hierbij ging het vooral om veel bloedverlies.

En verder..
Als een verplaatsing naar het ziekenhuis nodig is vanuit thuis levert dit tijdsverlies op.

Over het algemeen is de tijd om in een ziekenhuis te komen in het hele land korter dan de wettelijke norm van 45 minuten.
De verloskundige kan ook in een thuissituatie een behandeling opstarten zoals het prikken van een infuus of het starten van een reanimatie.

Wel geven onderzoeker Amelink en haar collega’s in het artikel aan dat bij een spoedverwijzing ook een klein tijdsverlies kan leiden tot minder goede zorg en uitkomsten. Hierom adviseren zij dat met verdere studies moet worden onderzocht of de risicoselectie nóg beter kan zodat beter te voorspellen is bij wie een eventueel probleem kan ontstaan en wie dus beter in het ziekenhuis zou kunnen bevallen.

Het alsnog (moeten) verplaatsen tijdens de bevalling kan vervelend zijn. Maar bij een poliklinische bevalling is de rit van thuis naar het ziekenhuis tijdens de weeën waarschijnlijk net zo vervelend.

Een spoedverwijzing kan wel als meer stressvol worden ervaren door de bevallende of net bevallen vrouw en haar omgeving, geven ook de onderzoekers aan.
Van alle vrouwen die in de eerste lijn aan de bevalling begonnen, werd bijna een derde tijdens de bevalling verwezen naar de tweede lijn.
Bij vrouwen die van hun eerste kind bevielen ging het om 49%, voor een tweede of volgend kind ging het om 17%.

Omdat het bijna gaat om ‘fifty-fifty’ bij een eerste kind vinden sommigen dat alle vrouwen die van hun eerste kind bevallen sowieso ‘verplicht’ in het ziekenhuis moeten bevallen.

Anderen vinden dit onacceptabel: elke vrouw heeft het recht te kiezen waar zij het liefst bevalt. Wel moet deze keuze gebaseerd zijn op goede informatie vooraf.

In tabel 1 zie je de verdeling naar de plaats van bevallen voor vrouwen die voor het eerst bevielen of hun volgende bevalling doormaakten en het totaal.
In tabel 2 is te zien welk percentage vrouwen in hun zwangerschap of tijdens de bevalling werd verwezen naar de tweede lijn.

Tijdens de bevalling kan het gaan om een verwijzing van thuis naar het ziekenhuis, of (als je al in het ziekenhuis bent met je eigen verloskundige) een verwijzing van poliklinische naar klinische zorg.

De drie belangrijkste redenen van overdracht tijdens de bevalling zijn meconium houdend vruchtwater (baby heeft in vruchtwater gepoept) (18,5%), pijnstillingsverzoek (17,9%) en onvoldoende vorderende ontsluiting (14,3%). In deze situaties is er over het algemeen geen spoed.
Het gaat om een ‘gewone’ verwijzing, waarbij er voldoende tijd is om de zorg over te dragen aan de gynaecoloog.

Voor de echte cijferliefhebbers: in deze uitgebreide tabel (tabel 3) zie je in hoeveel procent van de bevallingen verwijzing nodig was en of het om een verwijzing met spoed ging of niet.
Er is een onderverdeling in voorgenomen plaats van bevallen, hoeveelste bevalling, etniciteit en woongebied.
Ook hier zie je dat de kans op een spoedverwijzing varieert van 2,5% tot 4,8%.

In de ‘Landelijke Verloskundige Registratielijst’(LVR) wordt onder andere bekeken hoeveel vrouwen ingrepen kregen, zoals een knip, bijstimulatie of pijnstilling.

Bevallen in ziekenhuis, hoger risico op complicaties

Uit de cijfers blijkt dat in de tweede lijn vaker ingegrepen wordt. Voor een deel is dit verklaarbaar doordat vrouwen die in de tweede lijn bevallen vaker een verhoogd risico hebben op complicaties.
Het heeft voor een groot deel ook te maken met opleiding en gewoonte. De verloskundige in de eerste lijn zal eerder afwachten als dit verantwoord is en alleen ingrijpen wanneer hier een indicatie voor is, terwijl de gynaecoloog sneller geneigd is een medische handeling toe te passen vanuit routine of tijdsdruk.
In het geval van een knip zijn de verschillen groot: bij vrouwen die van hun eerste kind bevielen werd in de eerste lijn in 22,2% en in de tweede lijn in 50,5% van de gevallen een knip gezet. Bij een tweede of volgende bevalling was dit 6,5% tegenover 16,9%.

Lees ook het nieuws artikel over (onnodig) hoge aantal inleidingen en knippen in vergelijking met andere landen.

Bron: Amelink-Verburg M, Verloove-Vanhorick S, Hakkenberg R, Veldhuijzen I, Bennebroek Gravenhorst J, Buitendijk S. Evaluation of 280 000 cases in Dutch midwifery practices: a descriptive study. BJOG 2008;115:570–578.
Perinatreg.nl

Gerelateerde berichten
Bevallen In Het Ziekenhuis, Wat Zit Er In Je Ziekenhuiskoffertje
Benodigdheden voor de ziekenhuis bevalling

Wat neem je eigenlijk mee als je in het ziekenhuis gaat bevallen?

Inwendig Onderzoek
Inwendig onderzoek

Is een inwendig onderzoek nodig tijdens zwangerschap? En hoe vaak gebeurt het tijdens je bevalling?

tips omgaan met pijn bevalling
Hoe ga je om met de pijn, wat zorgt ervoor dat je goed ontsluit?

Alle info om de weeën zo goed mogelijk op te vangen. En uitleg ho de ontsluiting werkt.

man steunt vrouw tijdens bevalling
Persweeën

Hoe herken je persweeën en wat als je nog niet mag persen?

Wanneer Begint De Bevalling, De Baby Is De Baas
De baby is de baas

Het lijkt er op dat de baby bepaalt wanneer de bevalling begint.

Hoe Gaat Dat Ontsluiten, Verweken En Verstrijken Van Baarmoedermond
Begin bevalling: voor iedereen anders

Hoe je bevalling begint is per persoon verschillend, toch zetten we eea voor je op een rijtje

Dit bericht delen of bewaren?

Deel dit bericht via Facebook, Twitter, e-mail of WhatsApp. Later lezen of zelf bewaren? Mail het dan naar jezelf.

Met een zelfverzekerd gevoel bevallen?
In deze cursussen antwoorden op al jouw vragen.